هشدار جمعیت‌شناس: ایران در مسیر بحران جمعیتی، از تبعات سقط جنین در غرب تا اشتباهات سیاست‌گذاری داخلی

حجت حاجی کاظم، پژوهشگر حوزه حیات جنین، در نشست «ایران جوان» درباره موضوع حمایت در مقابل سقط عمدی اظهار داشت که در بحث حفظ حیات جنین، تک تک جنین‌ها مهم هستند. او با تأکید بر نقش مهم مردان در این موضوع و لزوم انجام وظایفشان نسبت به خانواده، خاطرنشان کرد که سقط جنین نباید صرفاً یک موضوع زنانه تلقی شود.

ریشه‌های تاریخی و دیدگاه‌های جهانی درباره سقط جنین

حاجی کاظم به رأی دیوان عالی آمریکا در سال ۱۹۷۳ اشاره کرد که سقط عمدی جنین را حق زن بر حریم خصوصی خود می‌دانست. او توضیح داد که در کشورهای غربی، این تسهیل در قتل جنین با موج اول فمینیسم و با هدف برداشتن ممنوعیت‌ها صورت گرفت، به طوری که از آن به عنوان «انقلاب جنسی» یاد می‌شود. وی تأکید کرد که در گذشته، ممنوعیت سقط جنین در اکثر کشورهای جهان وجود داشته است.

تأثیر دینداری بر نگرش به سقط جنین

این پژوهشگر به پژوهش‌های منتشر شده توسط موسسه گالوپ اشاره کرد که نشان می‌دهد حتی در میان ۲۱ درصد از آمریکایی‌هایی که خود را فاقد هویت دینی می‌دانند، ۱.۵ نفر معتقدند که سقط جنین اخلاقاً نادرست است. او افزود که ۳۲ درصد از آمریکایی‌هایی که به ندرت به خدمات مذهبی مرتبط هستند و ۷۵ درصد از افرادی که حداقل یک بار به کلیسا رفته‌اند، همین نظر را دارند. این آمارها به گفته حاجی کاظم، تأثیر مستقیم دینداری بر نگرش‌ها نسبت به حفاظت از جان جنین را نشان می‌دهد.

تحولات و بازگشت به اصول اولیه

حاجی کاظم با اشاره به تأثیرات فرهنگی و اجتماعی رأی سال ۱۹۷۳ دیوان عالی آمریکا در جوامع مختلف، این رأی را نشان‌دهنده تغییرات عمیق در نگرش‌ها دانست که مباحث مربوط به حقوق زنان و حیات جنین را به موضوعی داغ تبدیل کرده است. وی تأکید کرد که این تغییرات باید در ایران نیز مورد بررسی قرار گیرد.

پژوهشگر حوزه حیات جنین به ابطال رأی ۱۹۷۳ در سال ۲۰۲۲ اشاره کرد و آن را «بازگشت به اصول اولیه و اهمیت حفاظت از جان جنین‌ها» دانست. او توضیح داد که این ابطال به معنای ممنوعیت کامل سقط جنین نیست، بلکه نشان‌دهنده کاهش تسهیلاتی است که در گذشته برای سقط جنین فراهم بود. حاجی کاظم این تغییرات را یک تحول اجتماعی نیازمند توجه و پیگیری بیشتر دانست و گفت که گروه‌های مختلفی در حال مبارزه برای حمایت از جنین هستند و این مبارزات به نتایج مثبتی در جامعه منجر شده است.

حسین مروتی، جمعیت‌شناس، در نشست اندیشکده موج با موضوع «ایران جوان»، به بررسی تاریخچه کنترل جمعیت در ایران و غرب پرداخت. او تأکید کرد که سیاستمداران و حاکمان همواره جمعیت را یک مؤلفه قدرت تلقی کرده‌اند. این دیدگاه باعث شده که آن‌ها به دنبال افزایش جمعیت تحت پوشش خود باشند تا بتوانند مالیات بیشتر و نیروی نظامی قوی‌تری در زمان جنگ داشته باشند.

نظرات درباره جمعیت و انقلاب جنسی

مروتی به دیدگاه‌های مختلف دانشمندان در خصوص جمعیت اشاره کرد: برخی خواهان کاهش، برخی افزایش، و برخی نیز به دنبال جمعیت ثابت یا متناسب با ظرفیت‌های کشور هستند. اما به گفته او، حاکمان معمولاً این نظرات را نادیده گرفته و همواره بر افزایش جمعیت تأکید کرده‌اند.

این جمعیت‌شناس به «انقلاب جنسی» اشاره کرد که از اواسط قرن بیستم، به ویژه پس از سال ۱۹۵۰، رخ داد. او توضیح داد که این انقلاب تغییرات عمیقی در ساختار خانواده‌ها و روابط اجتماعی ایجاد کرد و منجر به تضعیف خانواده‌های سنتی و شیوع فزاینده مفاسد اخلاقی شد.

جنبش فمینیسم و وسایل ضد بارداری

مروتی به موج دوم فمینیسم اشاره کرد که به شدت «ضد خانواده و ضد مادری» بود. او گفت که فمینیست‌های رادیکال در این دوره، کار خانه‌داری را با اردوگاه کار اجباری مقایسه می‌کردند و معتقد بودند که حتی اگر زنی تصمیم به ماندن در خانه و فرزندپروری بگیرد، باید به زور از خانه بیرون کشیده شود.

وی همچنین به «انقلاب وسایل ضد بارداری» به عنوان یکی دیگر از عوامل مؤثر در وقوع انقلاب جنسی در غرب اشاره کرد. مروتی توضیح داد که اگرچه روش‌های جلوگیری از بارداری در طول تاریخ وجود داشته، اما گسترش و تولید انبوه این وسایل، به ویژه در سده اخیر، تأثیر شگرفی بر روابط اجتماعی و جنسی گذاشت.

او با بیان اینکه قرص ضد بارداری در سال ۱۹۶۲ از سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مجوز گرفت، افزود که ظرف هفت تا هشت سال، ۳۰ درصد از زنان در سن باروری در آمریکا از این قرص استفاده می‌کردند. این امر، اختیار جلوگیری از بارداری را به زنان داد و به آن‌ها امکان داد که بدون نگرانی از بارداری ناخواسته، به زندگی اجتماعی و جنسی خود ادامه دهند.

حسین مروتی، جمعیت‌شناس، در ادامه نشست «ایران جوان» با اشاره به افزایش آمار سقط جنین در جهان، گفت که در بسیاری از کشورها، سقط جنین که قبلاً غیرقانونی بود، قانونی شد. او به قانون «رو علیه وید» در آمریکا اشاره کرد که در سال ۱۹۷۳ تصویب شد و به موجب آن، حدود ۷۰ میلیون جنین (عددی نزدیک به جمعیت کنونی ایران) از آن زمان تاکنون کشته شده‌اند.

پیامدهای آزادسازی سقط جنین

مروتی هشدار داد که اگرچه این آزادی‌ها ممکن است در ظاهر چهره‌ای زیبا از جامعه ارائه دهند، اما این تغییرات نه تنها بر ساختار خانواده تأثیر منفی گذاشته، بلکه به ایجاد بحران‌های اجتماعی و اخلاقی عمیق نیز منجر شده است. او بیان کرد که این سیاست‌ها، علاوه بر کاهش جمعیت، با هدف بهبود کیفیت زندگی و افزایش سطح رفاه اجتماعی نیز طراحی شده بودند.

سیاست‌های جمعیتی در ایران و چالش‌های آینده

این جمعیت‌شناس به تصویب قانون تنظیم خانواده در سال ۱۳۷۲ در ایران اشاره کرد که به موجب آن، ارائه دفترچه به خانواده‌هایی با فرزند سوم به بعد متوقف شد. این قانون به طور مستقیم بر تصمیم‌گیری خانواده‌ها تأثیر گذاشت و بسیاری را به سمت کاهش تعداد فرزندان سوق داد.

مروتی همچنین به نشست کنفرانس جمعیت و توسعه در قاهره در سال ۱۳۷۳ اشاره کرد که در آن ایران متعهد شد رشد جمعیت را به صفر برساند. این تعهد در شرایطی که هر زن کمتر از ۲.۱ فرزند به دنیا بیاورد، محقق می‌شود. او خاطرنشان کرد که این سیاست‌ها در طول سال‌ها تغییر کرده و با چالش‌هایی مواجه شده‌اند.

وی به پیش‌بینی سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ اشاره کرد که بر اساس آن، جمعیت ایران در سال ۱۴۸۰ به ۳۰ میلیون نفر خواهد رسید. این پیش‌بینی باعث تغییر سیاست‌های جمعیتی و تجدید نظر مسئولان در رویکردهای خود شد. مروتی تأکید کرد که این پیش‌بینی‌ها بر اساس روندهای اجتماعی و اقتصادی کشور نیز صورت گرفته است.

ایران، یکی از سه کشور با چالش جمعیتی جدی

مروتی با ابراز نگرانی از وضعیت کنونی جمعیت، گفت که ایران در حال حاضر یکی از سه کشور با چالش‌های جدی جمعیتی در دنیا به شمار می‌رود. او بر لزوم طراحی دقیق و با توجه سیاست‌های جمعیتی برای پاسخگویی به نیازهای واقعی جامعه و جلوگیری از بروز مشکلات اجتماعی تأکید کرد. این سخنان نشان‌دهنده اهمیت و جدیت موضوع جمعیت در ایران و تأثیر آن بر آینده کشور است.