سازمان تأمین اجتماعی با مشکلات پرداخت بیمه تأمین اجتماعی روبروست

علی دهقان کیا  مشکلات ساختاری، بدهی‌های عظیم دولت، دولتی شدن ترکیب هیئت‌امنا و عدم پرداخت بیمه تأمین اجتماعی (سهم دولت و درمان) را از عوامل اصلی این بحران دانست. او همچنین تأکید کرد که عدم تخصیص ۱۴ هزار میلیارد تومان حق بیمه تکمیلی به شرکت‌های بیمه، خدمات درمانی را دچار تعویق کرده است.

کسری ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی سازمان تأمین اجتماعی در سال ۱۴۰۴

به گفته علی دهقان کیا، رئیس کانون کارگران بازنشسته تأمین اجتماعی تهران، سازمان تأمین اجتماعی با یک ناترازی مالی جدی روبه‌رو است. منابع ماهانه این سازمان حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است، در حالی که مصارف آن به ۱۲۵ هزار میلیارد تومان می‌رسد.

بحران کسری بودجه ماهانه: دهقان کیا در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز اعلام کرد که «هر ماه حدود ۲۵ هزار میلیارد تومان کسری وجود دارد». با در نظر گرفتن شرایط فعلی و تحقق منابع پیش‌بینی‌شده، این کسری در پایان سال ۱۴۰۴ به رقمی معادل ۳۰۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید. این وضعیت، نشان‌دهنده تحقق هشدارهای مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۳۹۵ است که پیش‌بینی کرده بود سازمان تا سال ۱۴۰۴ با کسری ۱۲۰ هزار میلیارد تومانی مواجه شود.

دولتی شدن هیئت‌امنا و چالش‌های ساختاری پرداخت بیمه تأمین اجتماعی

یکی از عوامل ریشه‌ای بحران، دولتی شدن ترکیب هیئت‌امنای سازمان تأمین اجتماعی از سال ۱۳۸۳ است. در گذشته، «شورای عالی تأمین اجتماعی» با انتخابی بودن مدیرعامل و حضور نمایندگان وزارتخانه‌های متعدد، مشکلات کمتری داشت.

تغییرات ساختاری: به گفته رئیس کانون بازنشستگان، در حال حاضر، وزیر کار مستقیماً مدیرعامل را انتخاب می‌کند و نصف به‌علاوه یک اعضای هیئت‌امنا (۶ نفر از ۹ نفر) نماینده دولت هستند. این تغییر ساختار، عملاً سازمان را به نماینده دولت تبدیل کرده است. وی همچنین از این نکته انتقاد کرد که نماینده کانون بازنشستگان، که باید بیشترین خدمات را دریافت کند، تنها به عنوان «مهمان» در جلسات هیئت‌امنا حضور دارد.

سوءاستفاده از منابع درمانی و حق پرداخت بیمه تأمین اجتماعی

رئیس کانون کارگران بازنشسته تأمین اجتماعی به موضوع سوءاستفاده از منابع درمانی و حق بیمه تکمیلی بازنشستگان برای جبران کسری‌های سازمان اشاره کرد.

تخلف در بخش درمان و بیمه‌های تکمیلی: طبق قانون، باید ۹ بیست‌وهفتم درآمد سازمان (معادل ۳۲۴ هزار میلیارد تومان در سال) صرف درمان شود، اما هیئت‌امنا این رقم را ۲۲۸ هزار میلیارد تومان تعیین کرده، که به معنی صرفه‌جویی ۹۶ هزار میلیارد تومانی از درآمدهای قانونی در بخش درمان است و موجب تضعیف خدمات درمانی سازمان شده است. موضوع مهم دیگر، تعویق در پرداخت بیمه تأمین اجتماعی تکمیلی و بیمه عمر به شرکت‌های بیمه‌گر است:

از ابتدای سال ۱۴۰۴، حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان حق بیمه تکمیلی و بیمه عمر از بیمه‌گزاران کسر شده است، اما این مبالغ به شرکت بیمه پرداخت نشده و صرف پوشش کسری سازمان شده است.

همچنین، سازمان برای پرداخت حقوق‌ها مجبور به استقراض ۵۰ تا ۶۰ هزار میلیارد تومانی با بهره بالا از بانک رفاه شده است.

بدهی جاری ۲۵۴ هزار میلیارد تومانی دولت و راه‌حل‌های پیشنهادی

بزرگ‌ترین مشکل سازمان تأمین اجتماعی، بدهی‌های انباشته دولت است که عمدتاً ناشی از ۲۶ قانون حمایتی مصوب گذشته (مانند بیمه رانندگان و قالیبافان) است که سهم دولت در آن به موقع پرداخت نشده است.

افزایش بدهی‌های دولت: بدهی جاری دولت به سازمان تأمین اجتماعی که ناشی از این قوانین است، از ۱۴۱ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ به ۲۵۴ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ رسیده است. در حال حاضر، حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بازنشسته «مهمان» سازمان هستند که سهم ۷ درصدی آنها از حق بیمه پرداخت می‌شود، اما سهم کارفرمایی دولت پرداخت نمی‌شود.

پیشنهاد برای تسویه بدهی‌ها: دهقان کیا بیان کرد که قرار شده ۱۸۵ هزار میلیارد تومان از این رقم از طریق جابجایی بودجه واریز شود، اما تاکنون هیچ مبلغی پرداخت نشده است. سازمان پیشنهاد داده است که مابقی بدهی (۱۱۰ هزار میلیارد تومان) در قالب سهام به بانک رفاه داده شود تا بانک بخشی از آن را صرف افزایش سرمایه کند و در ازای مابقی، پول نقد برای جبران کسری سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند. وی در نهایت، شفاف‌سازی بدهی دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۵ را از وزیر کار خواستار شد و بر لزوم پاسخگویی دقیق شستا در مورد بازده مالی دارایی‌های عظیم خود (حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار میلیارد تومان) تأکید کرد.