۱۵ فروردین؛ روز ملی ذخایر ژنتیکی؛ ضرورت حفاظت از میراث طبیعی ایران

ایران، با وسعت و گوناگونی آب و هوایی خود، زیستگاه حدود دو هزار گونه جانوری شامل پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و ماهیان آب‌های داخلی و همچنین هشت هزار گونه گیاهی است که بیش از ۱۷۰۰ گونه از آن‌ها بومی این سرزمین محسوب می‌شوند. این تنوع زیستی، یک ثروت ملی از ذخایر ژنتیکی و زیستی به شمار می‌رود که بخش قابل توجهی از آن نیازمند توجه و حمایت ویژه است.

بر اساس آخرین آمارهای سازمان حفاظت محیط زیست، ۲۱۰ گونه پستاندار، ۶۴۰ گونه پرنده، ۳۰۰ گونه خزنده، ۲۳ گونه دوزیست و ۳۵۰ گونه ماهی در اکوسیستم‌های آبی داخلی ایران زندگی می‌کنند. با این حال، حدود ۷۶ گونه از جانوران ایران در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند که نشان‌دهنده وضعیت بحرانی و خطر انقراض آن‌ها است. این گونه‌های در معرض خطر شامل ۱۹ گونه پستاندار، ۲۵ گونه پرنده، ۱۶ گونه خزنده، چهار گونه دوزیست و ۱۰ گونه ماهی آب‌های داخلی هستند.

ایران؛ گنجینه تنوع زیستی؛ ۷۶ گونه جانوری در آستانه انقراض

گونه‌های ارزشمندی مانند گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، فک دریای خزر، هوبره، پلنگ، خرس سیاه آسیایی، تمساح پوزه کوتاه، نهنگ آبی و نهنگ باله‌ای در معرض خطر انقراض قرار دارند و در این میان، یوزپلنگ ایرانی در وضعیت بحرانی‌تری به سر می‌برد.

از آنجا که این گونه‌ها بخشی از سرمایه ژنتیکی و زیستی کشور محسوب می‌شوند، حفاظت از آن‌ها یک وظیفه ملی است. به همین منظور، در سال ۱۳۹۳، شورای عالی انقلاب فرهنگی روز ۱۵ فروردین را به عنوان روز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی تصویب کرد و در سال ۱۳۹۴ این روز به تقویم رسمی کشور راه یافت تا بر اهمیت حیاتی حفاظت از گونه‌های زیستی تأکید شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار محیط زیست ایرنا، با اشاره به اهمیت حفظ ذخایر ژنتیکی بیان کرد که کشورهای جهان از دهه‌ها پیش به ذخیره‌سازی نمونه‌های زیستی با اهداف گوناگون روی آورده‌اند و این تلاش‌ها ابتدا با گیاهان خوراکی مهم مانند گندم و برنج آغاز شده و به ذخیره‌سازی بذرها منجر شده است.