بررسی و تبیین سیره نبوی در حکمرانی و اخلاق اسلامی

حسین مهدی رکن آبادی، عضو اندیشکده مطالعات راهبردی این دانشگاه، در یادداشتی به بررسی و تبیین سیره سیاسی و حکمرانی پیامبر اکرم (ص) پرداخت و تاکید کرد که اصول و روش‌های حکومتی ایشان، که مبتنی بر وحی و در راستای مصلحت اسلام و جامعه بود، می‌تواند الگویی جامع برای تمامی جوامع بشری باشد.

رکن آبادی با اشاره به پیوند ناگسستنی سیاست و حکمرانی، سیاست را چگونگی اداره کشور و ملت توسط حکومت‌ها دانست و خاطرنشان کرد که شناخت سیاست‌های هر حکومت، کلیدی برای درک آن است. او تاکید کرد که مبانی ارزشی و نگرش‌های حاکم بر یک جامعه و دولت، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری اصول سیاست‌های آن ایفا می‌کنند. به گفته وی، حکومت بر پایه باورهای مذهبی ممکن است سایر مذاهب را به حاشیه براند، در حالی که اندیشه جهانی و بینش انسانی می‌تواند سیاست‌هایی باز و فراگیر را رقم بزند.

این استاد دانشگاه، سیاست پیامبر (ص) در تصمیم‌گیری‌ها را مبتنی بر در نظر گرفتن تمامی جوانب و اتخاذ تصمیمی متناسب با مصلحت اسلام و اهداف آن حضرت دانست. او تاکید کرد که پیامبر هرگز برای پیشبرد اهداف خود از هر وسیله‌ای استفاده نمی‌کرد و همواره ارزش‌های الهی را که از قرآن نشأت می‌گرفت، در تصمیمات خود لحاظ می‌نمود. به عنوان مثال، در غزوه بدر، پیامبر (ص) آزادی اسیران دشمن را در گرو آموزش سواد به مسلمانان قرار دادند، که نشان از اهمیت والای علم‌آموزی در نزد ایشان دارد.

سیره سیاسی پیامبر (ص)؛ الگوی حکمرانی منسجم برای تمام جوامع بشری

رکن آبادی با اشاره به تقدم اقدام فرهنگی بر سیاسی در سیره پیامبر (ص)، به بیعت عقبه اول و دوم اشاره کرد و قاطعیت و قدرت عمل ایشان در امور سیاسی را نیز مورد توجه قرار داد. وی با استناد به آیات قرآن و روایات، رهبری سیاسی پیامبر (ص) را ناشی از ولایت الهی و مقدم بر دیگران دانست و تاکید کرد که این ولایت، تمامی امور دینی و دنیوی مردم را شامل می‌شود.

این پژوهشگر، تشکیل حکومت توسط پیامبر اکرم (ص) پس از بعثت را اقدامی در راستای اجرای قوانین الهی و تحقق آرمان‌های حکومت اسلامی دانست. او با اشاره به مراحل فضاسازی، دگرگونی تفکرات عمومی و دستیابی به فضای مادی برای تشکیل حکومت، تاکید کرد که پیامبر (ص) با صبر و تدبیر و بهره‌گیری از فرصت‌ها، زمینه تاسیس حکومت اسلامی در مدینه را فراهم آورد.

رکن آبادی در پاسخ به این سوال که آیا هدف پیامبر (ص) پس از تشکیل حکومت تنها تبیین رابطه انسان با خدا بود یا برنامه‌های اجتماعی و سیاسی نیز داشتند، گفت: تشکیل حکومت از نظر پیامبر (ص) امری ضروری برای ساماندهی امور جامعه و اجرای قوانین برتر اسلام بود. ایشان با فضاسازی، تغییر باورهای عمومی و تلاش برای کسب قدرت مادی، گام به گام در جهت تشکیل حکومت اسلامی حرکت کردند.

در نهایت، رکن آبادی با تاکید بر اینکه سیاست و حکومت از منظر پیامبر (ص) هدف نیستند، بلکه وسیله‌ای برای خدمت به خدا و بندگان او و رساندن جامعه به سعادت هستند، اجرای عدالت، احقاق حق و احیای ارزش‌های الهی و انسانی را مهم‌ترین اهداف سیاست نبوی دانست. او بر مسلمانان و حاکمان کشورهای اسلامی واجب دانست تا با مطالعه و تاسی از سیره نبوی در تمامی ابعاد، در راستای تحقق آرمان‌های والای اسلام تلاش کنند.

لید: یک استاد دانشگاه با بررسی سیره سیاسی و حکمرانی پیامبر اکرم (ص)، نظام سیاسی ایشان را در چهارده قرن پیش، منسجم و مبتنی بر اصولی دانست که می‌تواند الگوی تمامی جوامع بشری قرار گیرد. این پژوهشگر با تشریح مراحل دعوت و تشکیل حکومت توسط پیامبر (ص)، تقدم اقدام فرهنگی بر سیاسی، قاطعیت در امور سیاسی و تاکید بر ارزش‌های الهی در تصمیم‌گیری‌ها، اصول حکمرانی نبوی را راهگشای جوامع امروزی معرفی کرد.