تنش در روابط آمریکا و چین : ترامپ با تعرفه ۱۰۰ درصدی پاسخ پکن را داد

در پی بازگشت مجدد جنگ تجاری میان ایالات متحده و چین پس از یک دوره تنش‌زدایی موقت، آشکار شد که شکاف ناشی از سوءتفاهم میان دو ابرقدرت اقتصادی چقدر عمیق است. اعمال محدودیت‌های تجاری پکن و تهدیدات تعرفه‌ای رئیس‌جمهور ترامپ نشان می‌دهد که چگونه آرامش می‌تواند به سرعت جای خود را به تقابل بدهد.

 غافلگیری ترامپ و واکنش چین به تعرفه 100 درصدی

رئیس‌جمهور دونالد ترامپ اعلام کرد که از کنترل‌های جدید چین بر فلزات و محصولات ساخته‌شده از عناصر خاکی کمیاب که اوایل هفته اعلام شد، غافلگیر شده است؛ چرا که او روابط دو کشور در ماه‌های اخیر را «بسیار خوب» توصیف کرده بود. از طرف دیگر، تحلیلگران چینی اصرار دارند که پکن تنها در حال پاسخگویی به حملات جدید ایالات متحده است و واشنگتن با تشدید محدودیت‌های فناوری علیه چین، در عین حال که از حسن نیت حرف می‌زند، عامل تحریک‌کننده بوده است.

هر دو طرف معتقدند که در این نبرد دست بالا را دارند و طرف مقابل دچار اشتباه محاسباتی شده است. بازی سرزنش روز شنبه نیز ادامه یافت، زمانی که چین با اعلام ترامپ مبنی بر اعمال تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی جدید بر واردات چین از اول نوامبر، مواجه شد. هرچند دولت چین واکنشی فوری نشان نداد، تحلیلگران چینی این اقدام را مورد انتقاد قرار دادند.

هو شیجین، سردبیر پرنفوذ سابق گلوبال تایمز (روزنامه تحت کنترل حزب کمونیست)، در پلتفرم اجتماعی ویبو نوشت: «ترامپ از چه چیزی احساس ظلم می‌کند؟ از چه چیزی عصبانی است؟ او باید ابتدا درک کند که ایالات متحده با چین چه کرده است!»

تهدید تعرفه‌ای ترامپ، بر اهمیت بالای کنترل بر مواد خام و فناوری‌هایی مانند فلزات خاکی کمیاب و باتری‌ها که صنعت نسل بعدی را تامین می‌کنند، تأکید کرد. اما اگر هیچ یک از طرفین عقب‌نشینی نکنند، خصومت‌های جدید تقریباً به طور قطع فراتر از حوزه تجارت سرایت خواهند کرد. این تنش‌ها می‌توانند سایر حوزه‌هایی را که دو کشور امیدوار به پیشرفت در آن‌ها بودند، مانند ارتباطات نظامی و حاکمیت هوش مصنوعی، تحت تأثیر قرار دهند.

ژو فنگ، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه نانجینگ، گفت: «با توجه به اینکه پیش از این چهار دور مذاکرات تجاری میان چین و آمریکا برگزار شده، وضعیت بسیار شگفت‌آور است.»

ترامپ ماه گذشته گفته بود که انتظار داشته این ماه شخصاً با شی جین پینگ، رهبر چین، در کره جنوبی دیدار کند. اما روز جمعه اعلام کرد: «اکنون به نظر می‌رسد دلیلی برای این کار وجود ندارد.» پروفسور ژو هشدار داد: «این یک یادآوری بسیار آشکار است که شکنندگی در روابط چین و ایالات متحده در حال عمیق‌تر شدن است.»

تعریف متفاوت پکن و واشنگتن از رقابت

تنش‌های تجاری جدید نشان داد که ایالات متحده و چین رقابت میان خود را به طور اساسی متفاوت تعریف می‌کنند. از نظر ترامپ، مسائلی مانند تجارت و فناوری می‌توانند به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرند – یعنی ایالات متحده انتظار دارد بتواند محدودیت‌های فناوری خود را بر چین تشدید کند و همزمان به دنبال یک توافق بزرگ تجاری باشد. اما از دید چین، تجارت و فناوری بخشی از یک تلاش همه جانبه آمریکا برای سرکوب چین است.

پروفسور ژو هشدار داد: «اگر مذاکرات تجاری شکست بخورد، عمیقاً نگران هستم که تقابل همه‌جانبه میان دو طرف تشدید شود.»

با وجود اتهام ترامپ مبنی بر اینکه چین کنترل‌های خاکی کمیاب خود را «ناگهانی» اعمال کرده است، تحلیلگران چینی همچنان معتقدند تشدید تنش‌ها تقصیر واشنگتن است. هو شیجین استدلال کرد که کنترل‌های خاکی کمیاب چین صرفاً واکنشی به اقدامات جدید ایالات متحده، از جمله گسترش فهرست شرکت‌های چینی تحت محدودیت‌های صادراتی، بوده است. او گفت که چین به توانایی خود برای تحمل تاکتیک‌های فشار شدید واشنگتن اطمینان بیشتری یافته است.

با این حال، دامنه کنترل‌های جدید چین بر عناصر خاکی کمیاب بسیاری از ناظران را به عنوان یک تشدید دراماتیک شوکه کرد. این اقدامات، حمل هرگونه مواد حیاتی به تولیدکنندگان تجهیزات نظامی در اروپا و آمریکا را ممنوع می‌کند و همچنین انتقال تجهیزات یا اطلاعاتی را که به کشورهای دیگر کمک کند تولید خود را در این زمینه تأسیس کنند، محدود می‌سازد.

برخی کارشناسان هشدار دادند که پکن ممکن است در ارزیابی خود دچار اشتباه شده و شدت واکنش تهاجمی ترامپ را دست کم گرفته باشد. یون سان، مدیر برنامه چین در مرکز استیمسون در واشنگتن، گفت که پکن «عادت خطرناک جدیدی» پیدا کرده که تمایل و توانایی آمریکا برای تلافی را دست کم می‌گیرد.

پروفسور ژو نیز اذعان کرد که حتی با وجود تلاش چین برای دفاع از منافع خود، باید نسبت به غیرقابل پیش‌بینی بودن ترامپ احتیاط کند. او گفت: «اگر جنگ تجاری بیشتر تشدید شود، قطعاً به نفع چین نخواهد بود.» در واقع، اگر تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی اضافی ترامپ بر کالاهای چینی اعمال شود، می‌تواند اقتصاد این کشور را بیش از پیش متلاشی کند.