محمدجواد ظریف: ایران باید از موضع قدرت برای « معامله عزتمندانه » امتیاز بگیرد

محمدجواد ظریف با اشاره به توانایی بازدارندگی ایران در برابر آمریکا و رژیم صهیونیستی، تأکید کرد که جمهوری اسلامی باید با اعتماد به نفس از فرصت‌های کنونی، به‌ویژه در موضوع غزه، برای تعامل عزتمندانه و گرفتن امتیاز استفاده کند و از امتیازدهی مجانی بپرهیزد.

تحلیل محمدجواد ظریف از نظم جهانی؛ پایان دوران قطب‌بندی‌ها

محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه، در موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) دیدگاه خود را درباره تحولات کنونی جهان و جایگاه ایران مطرح کرد. او با رد شرایط دو یا چند قطبی در سطح بین‌الملل، اظهار داشت که قطب‌ها از روابط بین‌الملل حذف شده‌اند و ماهیت آن‌ها به‌قدری درهم‌تنیده است که معنای سنتی خود را از دست داده‌اند.

ظریف عنصر وفاداری را مهم‌ترین نکته در روابط بین‌الملل کنونی دانست و تصریح کرد:

عدم وفاداری حاشیه: انتظار حمایت مرکز از حاشیه و وفاداری حاشیه به مرکز بی‌فایده است. نمونه این وضعیت، رفتار عربستان پس از حمله به آرامکو و همچنین عدم پیروی متحدان از آمریکا در ماجرای اوکراین بود.

رفتار قلدرانه آمریکا: وی رفتار کنونی آمریکا را قلدری نامید، نه هژمونی، زیرا این کشور برخلاف نظم موجودی که خود در ایجاد آن نقش داشته، طغیان می‌کند. او افول قدرت آمریکا را نسبی و ناشی از ناممکن شدن هژمونی دانست.

نقد نگاه «زندانی گذشته» و ضرورت کنشگری فعال ایران
این استاد دانشگاه تهران، ریشه‌ بسیاری از مشکلات سیاست خارجی ایران را «زندگی در گذشته» دانست. این گذشته دو وجه دارد:

1.   افتخار به آرزوهای گذشته: تمرکز بر آرزوهای بزرگ بدون توجه به امکانات امروز؛ مانند خوشحالی از دسترسی به مدیترانه، در حالی که گسترش نفوذ لزوماً به معنای قدرت نیست، بلکه می‌تواند به معنای گسترش آسیب‌پذیری باشد.
2.  زندانی شدن در شکست‌های گذشته: محکوم شدن به تکرار شکست‌ها و غرق شدن در ناامیدی.

ظریف تأکید کرد که ایران باید از این دو زندان (خیال و ناامیدی) رهایی یابد.

تفاوت اهداف آمریکا و اسراییل و فرصت ایران

وزیر خارجه پیشین کشورمان با اشاره به تحولات اخیر، سیاست‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی را «همسو»، اما «همسان» ندانست.

آمریکا خواهان فروپاشی ایران نیست: او گفت آمریکا با توجه به احتمال گرفتار شدن بیشتر در منطقه، نه خواهان فروپاشی ایران و نه گسترش جنگ است. به همین دلیل بود که برجام را پذیرفت.

اسراییل خواهان تجزیه ایران: اما اسراییل حتی از دوران پهلوی، ایران بزرگ را مانعی خطرناک برای تفوق کامل تکنولوژیک و اقتصادی خود در منطقه می‌دانست و به دنبال تجزیه آن بوده است.

ظریف تغییر موضع اعراب پس از عملیات ۷ اکتبر را مهم خواند و گفت امروز اعراب به‌دنبال تضعیف ایران نیستند، زیرا «ایران در اندازه کنونی، می‌تواند در برابر اسراییل افسارگسیخته، توازن را در منطقه برقرار کند.»

محمدجواد ظریف و قدرت بازدارندگی ایران؛ موشک مهم است اما مردم مهم‌ترند

ظریف قدرت کنونی ایران در مواجهه با رژیم صهیونیستی و آمریکا را بسیار حیاتی خواند:توانایی اقدام متقابل: ایران اولین کشوری است که توانسته مرکز رژیم صهیونیستی را با خطر مواجه کرده و با اراده پاسخ متقابل، آمریکا را مجبور به تخلیه پایگاه‌های اطراف ایران هنگام تهدید به حمله هسته‌ای می‌کند.

او انتقاد کرد که وزارت خارجه باید از این توانایی در غزه، امتیاز می‌گرفت و موضع‌گیری خود را مجانی عرضه نمی‌کرد. وی تأکید کرد که اگرچه ممکن است هزینه‌ رسیدن به این قابلیت‌ها زیاد بوده باشد، اما باید آن را به سکوی پرش برای تعامل عزتمندانه تبدیل کرد و نه اینکه خود را در جنگ شکست‌خورده بدانیم.

وی در پایان تأکید کرد: «موشک بسیار مهم است اما مردم مهم‌تر هستند.» او حفظ قدرت اصلی کشور را در تأمین اقتصادی مردم دانست که نیازمند امنیت سرمایه از طریق مقابله با رانت و فساد است. اولویت‌های دیگر او تقویت بنیه نظامی و افزایش روابط با کشورهای منطقه برای جلوگیری از پر شدن شکاف اهداف اعراب و رژیم صهیونیستی است.

در بخش پرسش و پاسخ، ظریف در خصوص سلاح هسته‌ای فتوای رهبری را نه‌تنها یک معادله مذهبی، بلکه یک «معادله راهبردی» دانست. او همچنین در پاسخ به چرایی محدود کردن مذاکرات به موضوع هسته‌ای در گذشته، تصریح کرد که «اجازه مذاکرات غیرهسته‌ای نداشته است» و تأکید کرد امروز ناگزیر به طراحی برای بحث‌های دیگر هستیم که به معنای تسلیم نیست، بلکه «به معنای امتیاز گرفتن است.» او در نهایت به موفقیت ایران در شکست دادن اسنپ‌بک آمریکا در شورای امنیت در زمان ترامپ اشاره کرد و خواستار باور به قدرت دیپلماسی شد. / منبع : اوش – ایسنا